Weg met het laatste taboe
Juist jonge mensen die zich zorgen maken om bevolkingsgroei moedig ik aan om twee kinderen te krijgen die ze proberen verantwoordelijkheid aan te leren voor hun CO2-uitstoot en de planeet. Link
Mongolia: A toxic warning to the world
All over the world cities are grappling with apocalyptic air pollution but the capital of Mongolia is suffering from some of the worst in the world. And the problem is intrinsically linked to climate change. Link BBC
Wij sterven uit maar het laat ons koud
René ten Bos neemt binnenkort afscheid als Denker des Vaderlands. Dat doet hij met een klaroenstoot: mens en dier sterven uit, maar vreemd genoeg lijkt dat uitsterven ons nauwelijks te raken. In zijn boek ‘Extinctie’ noemt Ten Bos het uitsterven van diersoorten een van de urgentste problemen van onze tijd. Maar er is weinig filosofische reflectie over. Dat maakt Ten Bos nu goed: “Uiteindelijk is er geen enkele andere soort die zich afvraagt wat uitsterven is. Wij alleen zitten met die vraag opgescheept.”
De vraag komt voor Ten Bos niet uit de lucht vallen. Extinctie zou je een vervolg kunnen noemen op ‘Dwalen in het antropoceen’, waarin Ten Bos liet zien hoe catastrofaal de invloed van de mens op de aarde is. Wij zijn de oorzaak van het stijgen van de zeespiegel, van de klimaatopwarming en ook van het uitsterven van soorten. ‘Wat iedereen moet begrijpen’, schrijft Ten Bos in Extinctie, ‘is in feite dit: niet alleen de extinctie van soorten, iets wat altijd verbonden wordt met het idee van biodiversiteit, maar ook de extinctie van onze eigen soort dient op de agenda te worden gezet.’ Link
Het is hoog tijd om de straat terug te geven aan fietsers en voetgangers
In den beginne – vóórdat God de mens schiep die met een auto iemand kon scheppen – liepen en fietsten de mensen door elkaar op straat, tussen de paardenkoetsen en -trammetjes door. Zonder dat we het doorhadden, gaven we vorige eeuw het recht om te spelen op straat weg, ten faveure van de auto. Laten we de zaak weer rechtzetten: de automobilist moet voorzichtig zijn. Daar heeft ieder mens wat aan, in de stad of op het dorpsplein. Link
“Een fietsende vegetariër …
… die nooit vliegt, levert een flinke bijdrage. Peanuts echter vergeleken met mensen die kinderloos blijven”.
Heel wat mensen denken dat ze met een elektrische wagen een puike bijdrage leveren. Een Tesla zegt zeker iets over je inkomen en suggereert milieubewustzijn – een rijdende blauw-groene as als het ware – maar doet weinig voor het milieu. Is dat zo? Een Zweedse studie – zie Environmental Research Letter, 2017, 12 – berekende voor economisch hoog ontwikkelde landen als het onze wat verschillende persoonlijke gedragswijzigingen opleveren aan verminderde uitstoot.
Overschakelen op een elektrische auto spaart een halve ton CO2 per jaar, ongeveer evenveel als je kleren koud wassen en geen droogkast gebruiken. Doeltreffender is vegetariër worden. Dat reduceert de jaarlijkse CO2-uitstoot met 0,8 ton. Door niet heen en weer trans-Atlantisch te vliegen, spaar je telkens 1,6 ton uit. Nooit meer een auto gebruiken bespaart 2,4 ton per jaar. Een fietsende vegetariër die nooit vliegt, levert dus wel degelijk een flinke bijdrage.
Maar het is peanuts vergeleken met mensen die per jaar 58,6 ton uitstoot uitsparen, jaar na jaar, door kinderloos te blijven. Kinderen krijgen op hun beurt kinderen. Een geboorte veroorzaakt daardoor een exponentiële toename van CO2-uitstoot. Enkel kinderloze vrouwen kunnen met recht en rede scanderen “klimaat is mijn maat”. Link
Science has fallen apart about ‘the Mediterranean diet’
The million-dollar question in nutrition science is this: What should we eat to live a long and healthy life?
Researchers’ answers to this question have often been contradictory and confusing. But in recent decades, one diet has attracted the lion’s share of research dollars and public attention: the Mediterranean way of eating. And in 2013, its scientific cred was secured with PREDIMED, one of the most important recent diet studies published.
The study’s delicious conclusion was that eating as the Spanish, Italian, and Greeks do — dousing food in olive oil and loading up on fish, nuts, and fresh produce — cuts cardiovascular disease risk by a third. As Stanford University health researcher – and nutrition science critic – John Ioannidis put it: “It was the best. The best of the best.”
Not anymore. Last June, the prestigious New England Journal of Medicine pulled the original paper from the record, issuing a rare retraction. It also republished a new version of PREDIMED, based on a reanalysis of the data that accounted for the missteps.
PREDIMED was supposed to be an example of scientific excellence in a field filled with conflicted and flawed studies. Yet it now appears to be horribly flawed. Link
Humans didn’t start out being able to digest animal milk
Dairy milk has competition. Alternative “milks” made from plants like soya or almonds are increasingly popular. These alternatives are often vegan-friendly and can be suitable for people who are allergic to milk, or intolerant of it. The runner-up in the 2018 series of The Apprentice (UK) ran a flavoured nut milk business.
But the rise of alternative milks is just the latest twist in the saga of humanity’s relationship with animal milk. This relationship dates back thousands of years, and it has had a lot of ups and downs.
When you think about it, milk is a weird thing to drink. It’s a liquid made by a cow or other animal to feed its young; we have to squirt it out of the cow’s udders to obtain it. Link
What does Google know about me?
A lot. Here’s a story I wouldn’t believe if it didn’t happen to me. Google knew I was going to break up with my girlfriend a month before I did.
About 5 years ago I was dating a girl. Well, being 35 years old I should call her a woman. And we weren’t just dating, we lived together along with her 5 year old son from a previous marriage. I was happy (I thought). I was looking to settle down and she checked all the boxes. Pretty, open minded, came from an unbroken family, and wasn’t constantly trying to change me. It had been a year and I was ready to make it official. I asked her father for permission. I had saved for a down payment on a ring, so a Christmas proposal was eminent.
Then one day all of Google’s ads for wedding rings were replaced with ads for Ashley Madison, porn, and dating sites. I was beyond weirded out as I hadn’t searched for anything like that. Maybe it was something in my conversations with friends I reasoned. Google somehow knew I wasn’t happy and inside I was ready to get out. Other than constant accusations me of being unfaithful we got along OK, but just OK. She wasn’t an intellectual. The only books she owned were Peanuts comics. She thought about my exes 10x more than I ever did, comparing her looks with each of them. Link
Patiënt aarde
De patiënt is niet in goede staat, luidt de diagnose. Klimaatverandering bedreigt hele ecosytemen, de biodiversiteit holt achteruit, grote gebieden dreigen onleefbaar te worden, lucht en water zijn te zeer vervuild, land verliest vruchtbaarheid. De planeet moet echt een stuk gezonder worden. Dat kan nog, stelt de UNEP, maar dan moet de hele wereld wel als de sodemieter aan de bak.
Een ongezonde aardbol betekent namelijk ongezonde bewoners. De titel van het rapport is dan ook ‘Healthy Planet, Healthy People’. Een kwart van de ziektes en doodsoorzaken bij mensen – het gaat altijd en alleen maar over mensen, niet als deel van de natuur, maar als bestuurder / manager / slachtoffer / vul maar in – is gerelateerd aan het milieu. Luchtvervuiling eist 6 tot 7 miljoen vroegtijdige doden per jaar, is één van de vele onaangename feiten uit de studie. Vieze lucht zorgt voor 5 biljoen dollar aan welvaartsverlies, zo is de schatting, 6,6 procent van het wereldwijde inkomen. Ruim 24 miljoen mensen in 118 landen moesten in 2016 hun heil elders zoeken vanwege aan het klimaat gerelateerde rampen. De voedselvoorziening voor velen loopt gevaar door droogte en overstromingen. En dat terwijl de planeet geacht wordt in 2050 tien miljard mensen te voeden. Link
Voor Britten en Amerikanen blijven Europeanen de meest voor de hand liggende vrienden
In een aflevering van de BBC-comedyserie ‘Yes, Minister’ in 1980 vatte een fictieve hoge ambtenaar het Britse beleid aldus samen: “Het ministerie van buitenlandse zaken is pro-Europa omdat het eigenlijk anti-Europa is. We wilden er zeker van zijn dat de Europese Economische Gemeenschap een mislukking werd. Daarom werden we lid.”
Helemaal uit de lucht gegrepen was de grap niet. De toetreding tot de EEG in 1973 werd behalve door economische motieven ook ingegeven door de wil om invloed te kunnen uitoefenen op het eenwordingsproces. Ook in vroeger eeuwen hadden de Britten het nooit op al te machtige blokken aan de overkant van Het Kanaal gehad. Als Europa verdeeld was, was er weinig militaire macht wat gunstig was voor de Britse veiligheid. Ook later was de steun van Londen voor uitbreiding van de EU met landen in Oost-Europa deels terug te voeren op het vooruitzicht dat al die nieuwkomers natuurlijk voor meer gekissebis in Brussel zouden zorgen. Link
Honderd jaar Rosa Luxemburg
‘Wanneer de hele wereld uit haar voegen raakt, dan tracht ik alleen maar te begrijpen, wat en waarom dit gebeurd is’, schreef Rosa Luxemburg, ‘en als ik dat gedaan heb, ben ik weer rustig en goed geluimd. Het volledig opgaan in de ellende van de dag is mij onverdraaglijk. Denk eens aan Goethe wat hij moest meemaken, tijdens die onafgebroken keten van oorlogen, waarin de wereld er als een gekkenhuis uitzag, en hoe rustig en met welk een sereniteit hij zich verdiepte in zijn studie en poëzie. We moeten ons slechts nog meer aaneensluiten, opdat het “warmer” wordt. Ik omarm je, je Rosa.’
Luxemburg schreef deze brief in 1917 vanuit de gevangenis van Breslau, waar ze vanwege haar oproep de wapens neer te leggen al ruim een jaar zat opgesloten. Al tijdens het congres van de sociaal-democratie in Stuttgart in 1907 had zij gewaarschuwd voor een nieuwe wereldoorlog, die volgens haar in feite een kapitalistische oorlog was: Frankrijk, Duitsland en Oostenrijk vochten om de verdeling van gekoloniseerde gebieden, grondstoffen, goedkope arbeidskrachten en de uitbreiding van economische macht. Link
“Ik verafschuw het gelddenken”
Hij tilde de verzorgingsstaat van de grond, samen met de ministers Zijlstra, Mansholt en Klompé. Als minister van financiën in het derde kabinet-Drees hield prof. mr. H.J. Hofstra de hand op de knip. Toen het sociaal-democratische tijdperk voorbij was, stapte hij over naar het bedrijfsleven. Hij werd directeur bij scheepsbouwer Verolme en commissaris bij KLM. Hofstra besloot zijn carrière als hoogleraar belastingrecht in Leiden. Een socialist over de noodzaak van een zorgzame samenleving: “Je mag de achterblijvers niet in de steek laten.”
Het financiële beleid is de afgelopen decennia volkomen uit de hand gelopen. Het is vreemd dat vijftig jaar na de bevrijding nog allerhande regelingen bestaan die allang afgeschaft hadden moeten worden zoals de subsidies voor huur- en woningbouw. Politieke partijen moeten niets beloven als ze het geld er niet voor hebben. Het heeft ook te maken met een gebrek aan leiderschap. In het verleden hebben we grote staatslieden gekend. Nu zitten we opgescheept met enorme schulden en misbruik van voorzieningen door mensen voor wie al deze regelingen nooit bedoeld waren.
Professor mr. H.J. Hofstra stond als Kamerlid voor de Partij van de Arbeid en minister van financiën in het derde kabinet-Drees (1956-1958) aan de wieg van de verzorgingsstaat. Veertien jaar lang werkte hij aan de verwezenlijking van zijn idealen in een tijdperk waarin degelijk bestuur en sociale zorg nog hand in hand gingen.
De oorlog liep ten einde toen Henk Hofstra via een bridgevriend in contact kwam met Drees, de leider van de sociaal-democraten in de illegaliteit. Drees was na een kort verblijf in het kamp St. Michielsgestel druk bezig met de wereld na de oorlog. Er zou veel moeten gebeuren. “Herstel en vernieuwing’ werd de leus. Geld speelde een belangrijke rol èn belastingheffing. Op dit gebied beschikten de socialisten over onvoldoende deskundigheid. Dus werd Hofstra uitgenodigd voor de thee. Hij was dan geen partijlid, maar wel een uitgesproken progressieve denker.
“Het moet anders met die belastingen”, zei Drees tegen hem. “Wil jij dat voor me uitzoeken?”
Er waren enorme bedragen mee gemoeid. Meer dan de helft van het nationaal inkomen liep door de overheidskas. Hofstra ging aan de slag. Moest het brood extra worden belast of de hogere inkomens? Daar ging het om. Zijn lange nota’s aan Drees mondden uit in het boek Socialistische Belastingpolitiek waarin de roemruchte passage te lezen valt dat het socialisme de belastingheffing dienstbaar moest maken aan aantasting van het particuliere eigendom van produktiemiddelen. De belastingheffing worde openlijk en doelbewust, voor zover zulks mogelijk is, dienstbaar gemaakt aan de socialisatie.
Daarmee stak Hofstra – die inmiddels lid van de Wassenaarse SDAP-afdeling was geworden – zijn nek uit. Het was het begin van zijn politieke loopbaan in de Partij van de Arbeid. Hofstra maakte als minister niet alleen naam met zijn slagvaardigheid en drastische beperking van de bestedingen. De slanke gestalte met het onafscheidelijke sigarettenpijpje stond al gauw bekend als de best geklede politicus van het Binnenhof.
“De wereld was in de dagen voor de oorlog zó onrechtvaardig. Mijn grootmoeder kreeg drie gulden pensioen per week”, zei Hofstra. “De verzorgingsstaat mòest wel ontstaan.” Link
Wat wisten de ingescheepte slaven zelf?
P.C. Emmer
Geschiedenis van de Nederlandse slavenhandel
NwAdam
De handel in Afrikaanse slaven door Europese slavenhandelaren werd mede mogelijk gemaakt doordat de interne slavernij op het Afrikaanse continent wijdverbreid was. Tot 1650 werden de meeste Afrikaanse slaven verkocht aan Afrikanen die zich met de productie en de handel in goud bezighielden, en aan Arabische slavenhandelaren die de – veelal vrouwelijke – slaven naar het Midden-Oosten brachten.
Zelfs de ruim 12 miljoen slaven, die tussen 1600 en 1880 met westerse schepen uit Afrika werden weggehaald, maakten waarschijnlijk nog niet de helft uit van het aantal slaven dat in diezelfde periode binnen Afrika werd verhandeld en via de Arabische slavenhandel het continent verliet. Link
Ik heb een allergie voor onzin
Vooral in de Verenigde Staten wordt de pseudosceptische bubbel in stand gehouden met geld uit de fossiele industrie. De Koch-broers, die rijk werden door de petroleumhandel, financieren denktanks die quasi-wetenschappelijke rapporten leveren om twijfel te zaaien. Fossiele reuzen als Shell en BP gaven bakken met geld uit aan een desinformatiecampagne, om beleidsmakers zand in de ogen te strooien. Maar de situatie in Nederland is onvergelijkbaar. Oké, recentelijk werd bekend dat vastgoedmiljonair Niek Sandmann een nieuwe onderzoeksgroep wil oprichten omdat hij de rapporten van het VN-klimaatpanel niet vertrouwt, maar over het algemeen lijkt geld niet de belangrijkste motivatie voor de Nederlandse twijfelzaaiers. Link
De Onbewoonbare Aarde
Bij de Bezige Bij verschijnt deze maand “De Onbewoonbare Aarde”, een vertaling van “The Uninhabitable Earth” van David Wallace-Wells. In 2017 publiceerde New York Magazine een lang artikel van Wallace-Wells met dezelfde titel. Dat artikel werd stevig bekritiseerd, ook vanuit de klimaatwetenschap. Deels ging die kritiek over de inhoud. Op een aantal punten gaf het artikel een onjuiste weergave van de wetenschap en op enkele andere punten ontbrak context, waardoor beweringen die op zich niet onwaar waren toch een verkeerde indruk van wetenschappelijke resultaten gaven. Daarnaast was er het nodige commentaar op de toonzetting van het stuk. Volgens Wallace-Wells was het bedoeld als een overzicht van worst-case scenario’s. Maar in plaats van als een verhaal over wat er in het uiterste geval zou kunnen gebeuren als werkelijk alles tegenzit, leest het meer als een aankondiging van een onafwendbaar doemscenario. Link